Samenwerking met Eye-center Kwale en Kibandaongo HC
In 2022 en 2023 is oogarts Janneke van Lith-Verhoeven samen met Lout en Yannick, haar echtgenoot, mee naar Kibandaongo gegaan. Hieronder leest u haar verhaal.
Tijdens mijn co-schappen heb ik ooit eerder een half jaar in het westen van Kenya in een klein lokaal ziekenhuisje gewerkt. Destijds heb ik mijn hart verloren aan Kenya en haar bevolking. Het zijn enorm vrolijke, slimme en sociale mensen met bijna altijd een glimlach op hun gezicht. Na 30 jaar was ik benieuwd of dat nog steeds zo zou zijn, want een aantal jaar geleden kon ik dat gevoel in West Afrika niet terugvinden. Blij verrast was ik daarom, dat ik vanaf het eerste uur dat ik in Kibandaongo aankwam, weer de warmte van de lokale mensen voelde en weer genoot van al die vrolijke gezichten. Het is indrukwekkend te zien hoe weinig bezit de bevolking van Kibandaongo heeft t.o.v. de mensen in Nederland, maar daarentegen een enorme vrolijkheid uitstraalt en behulpzaam is naar elkaar.
Het doel van deze reis voor mij was om te onderzoeken of ik als oogarts iets zou kunnen betekenen voor de mensen uit de omgeving van Kibandaongo. Om de mensen oogheelkundig te kunnen onderzoeken had ik eenvoudige apparatuur mee genomen. Ook ontbrak het in mijn bagage niet aan een hele hoop lees en zonnebrillen en oogdruppels (vooral kunsttranen). Een lokale clinical officer, genaamd Sammy, heeft mij ondersteund, waardoor we meer dan 70 mensen hebben kunnen onderzoeken. Veel ouderen bleken problemen te hebben met zien van dichtbij en waren daarom heel blij met een eenvoudige leesbril. Ondanks het feit dat niet iedereen kan lezen, konden wij mensen die werkzaam zijn in het onderwijs, maar ook dus mensen die veel handwerk verrichten, helpen met een eenvoudige leesbril. Een ander veelvoorkomend oogprobleem is dat mensen last hebben van oog irritaties door het stof dat opwaait van de zandwegen. De kunsttranen vonden dan ook gretig aftrek. Naast deze eenvoudige oogproblemen hebben wij vanzelfsprekend ook mensen met staar gezien, hoge oogdruk, trauma ogen, ogen beschadigd door infecties etc. Alles wat wij aan oogproblemen tegenkwamen hebben wij netje gedocumenteerd en de mensen die echt oogheelkundige behandelingen nodig hadden, zoals bijvoorbeeld een staaroperatie, zijn later allemaal in Kwale Eye Centre geopereerd met geld van de Fred Hollow foundation.
Dankzij contact dat Lout reeds had met het Kwale Eye Centre zijn we in 2022 daar ook op bezoek gegaan en zijn wij uitgebreid rondgeleid in de kliniek. Ik was niet alleen onder de indruk van de hygiëne en de hoge kwaliteit van de oog zorg, maar zeker ook van de enorme aantallen patiënten die ze jaarlijks behandelden. Ook de vriendelijkheid waarmee de patiënten behandeld werden heeft indruk op mij gemaakt. Dankzij ons bezoek aan deze kliniek en het feit dat we konden doorgeven dat er enkele tientallen patiënten met staar in Kibandaongo hulp nodig hadden, is een aantal zorgmedewerkers van deze kliniek afgereisd naar Kibandaongo (een trip van enkele uren met een 4WD) om de hulpbehoevenden mee nemen naar Kwale Eye Centre en te opereren. Inmiddels komen ze nu enkele keren per jaar langs in Kibandaongo en screenen de mensen op oogziektes.
In het jaar 2023 heb ik deelgenomen aan zo’n veldbezoek van Kwale Eye Centre aan Kibandaongo en ik was wederom onder de indruk over de hoeveelheid patiënten die we per dag zagen. Ook heb ik onderwijs gegeven aan Sammy, de clinical officer en hem uitleg gegeven hoe hij de eenvoudige pathologie kan behandelen in Kibandaongo en welke patiënten hij moet verwijzen.
In Kwale Eye Centre heb ik ook een kleine week meegedraaid met de poli’s en onderwijs geven over de OCT-scan waar ik in Nederland al lange tijd ervaring mee heb. Met dit apparaat kan eenvoudig het netvlies worden gescand, waarop een veelvoud aan pathologie kan worden herkend. Deze OCT scan is door een andere Britse organisatie geschonken aan dit oogziekenhuis. Het juist kunnen interpreteren van de gemaakte beelden door de scans vergt tijd omdat men daar ervaring mee dient op te doen. Omdat de beelden digitaal zijn kunnen die verstuurd worden via de telefoon. Momenteel krijg ik regelmatig plaatjes van deze OCT scan via whatsapp doorgestuurd en kan ik dus via mijn telefoon zeer eenvoudig advies geven op afstand.
Het is mijn inziens een mooi voorbeeld van uitwisseling van kennis op afstand, die nu gecontinueerd kan worden en de zorgverleners aldaar kunnen op deze manier uiteindelijk steeds meer zelf aan de slag. Er is echter nog veel te doen in Kenya, ook op oogheelkundig gebied en ze kunnen onze hulp dan ook zeer goed gebruiken.
Janneke van Lith-Verhoeven
Oogarts ETZ, Tilburg
